اين نوشتار حاصل پژوهشي ميداني در ميان دراويش طريقت قاجاريه در مناطق مختلف استان كردستان است كه با روش و فنون متفاوت انسان شناسي – مصاحبه، مشاهده مشاركتي و منابع كتابخانه اي – صورت گرفته است. براي گردآوري اطلاعات، محققان به مدت يك سال در تكيه هاي دراويش طريقت قادريه در ايام مختلف سال و مواقع برگزاري مراسم خاص دراويش شركت نموده اند. در اين مقاله كل دين ورزي دراويش قادريه با موقعيت هاي متفاوت مورد بررسي قرار گرفته است. مشايخ طريقت قادريه نفس و خلق را دو مانع مشاهده حق دانسته و يگانه راه وصول به حق را در ترك خويش مي دانند. با توجه به اينكه حوزه دينداري افراد بسته به موقعيت اجتماعي آن ها متفاوت است و مي توان گفت كه شرايط زماني – مكاني و شرايط اجتماعي در نوع دين ورزي تاثير غير قابل انكاري دارد. بنابراين شرايط و موقعيت هاي مختلف اجتماعي اقتصادي نوعي خاص از دين ورزي را دارد و همين شرايط و موقعيت اجتماعي، گونه خاصي از دين ورزي را چه در سطح جمعي و چه در سطح فردي تشويق مي كند. در اين مقاله سعي شده تا با مطالعه ميداني اين مراتب به طور دقيق مورد بررسي قرار گيرند
