مروري بر تاريخچه مديريت محله و مطالعات موردي تجزيه((شهرداري محله)) در شهر تربت حيدريه دو بخش اصلي اين مقاله را تشكيل مي دهد. در گذشته شهرها از چندين محله تشكيل مي شدند كه هر محله از استقلال نسبي و مرزهاي كالبدي و اجتماعي مشخص برخوردار بود. كدخدايان محلات مسئوليت مديريت محله را بر عهده داشتند و زير نظر كلانتر و حاكم شهر وظايف خود را شامل رسيدگي به امور عمومي و گردآوري ماليات، انجام مي دادند. همبستگي دروني شديد در محلات، ضعف پيوندها ميان محله اي و منافع حاكميت شهري در عدم اتحاد مردم سبب شده بود تا شهرهاي ايران شاهد ناآرامي ها و درگيري هاي ناشي از ستيز ميان محله ها باشد. در دوران معاصر به ويژه از دهه1340 با دخالت دولت متكي به درآمدهاي نفتي در شهرها و اجراي سياست هاي شهرسازي مدرنيستي، ساختارهاي سنتي زندگي شهري از جمله محله ها دچار دگرگوني هاي اساسي شد. با اين وجود در مناطق سكونتگاهي غير رسمي به دليل وجود منافع مشترك ناشي از مقابله با سياست هاي رسمي نوعي از همبستگي محله اي كه به ويژه در هنگام مواجهه با سازمان هاي رسمي فعال مي شد. تشكيل شوراهاي اسلامي شهرها در سال1377 موجبات توجه دوباره به زندگي محله اي را فراهم ساخت. برخي تجربه هاي مديريت محله اي در شهرهاي تهران، سنندج، زاهدان و تربت حيدريه انجام شد. بررسي موردي تجربه تربت حيدريه نشان مي دهد كه با وجود انگيزه شهروندان براي مشاركت در مديريت محله، عواملي مانند ماهيت تمركزگراي نظام برنامه ريزي شهري و شكاف ميان مديران و كارشناسان شهري و مردمان عادي، موفقيت اين تجربه ها را با محدوديت مواجه سازد.
