اين مقاله به بررسي آيين راه و رسم آموزي در جامعه كهن هندو ايران مي پردازد. در اين جامعه با گذشت زمان، زمانه نيز مي گذرد و ساختار اين آيين را دگرگون مي سازد. بدين گونه كه پس از گذشت زماني دراز و جاي گيري روايات نوين در داستان هاي كهن كه به روشني نمايانگر آيين رازآموزي جامعه هندو ايراني بوده اند. ديگر اكنون دستيابي به عناصر، اجزاي ساختار و درون مايه رويداد و نيز بررسي تاريخي اين رخداد آييني دشوار و پيچيده است و به سادگي نمي توان يه چگونگي برگزاري اين آيين در جامعه كهن هندو ايراني پرداخت. از اين رو نگارنده، نخست با پژوهش پيرامون آيين در جوامع معاصري كه همچنان پايبند ساختار ساده و نخستين خود هستند. به بازآفريني اسلوب و چگونگي برپايي اين آيين در جامعه هندوايراني روي مي آورد. سپس با بررسي روايات اژدها كشي رستم و كي گشتاسب در چهار گوشه گيتي از يك سو، و كاخ رودابه و جشنگاه منيژه از ديگر سو، بازتاب آيين راه رسم آموزي پسران و دختران نو بالغ جامعه هندوايراني را به نمايش مي گذارد. هدف اين مقاله، بررسي بازتاب آيين راه رسم آموزي جوامع باستاني در روايات اساطيري، داستانهاي حماسي و فرهنگ عاميانه ايران است. بخش نخست گزارش آيين رازآموزي پسران نو بالغ و بخش دوم مناسك پاگشايي دوشيزگان نابرناي جامعه را در بر دارد.