باغ هاي ايراني كه براساس برخي از اسناد موجود، پيشينه آنها حداقل به دوران هخامنشي مي رسد، همواره و در طول تاريخ ايران ويژگيها و اصولي عام و اساسي داشتند كه آنها را از ساير باغ ها در سرزمينهاي ديگر متمايز ميسازد. برخي از اين اصول مانند طرح چهار باغ و كاربرد شبكههاي شطرنجي همواره در طراحي انواع باغهاي ايراني استفاده ميشده است. از دوره قاجار به بعد به تدريج تحت تأثير فرهنگ و معماري اروپا، چگونگي طراحي باغهاي ايراني دگرگون شد و فضاهايي پديد آمد كه كاربرد خطوط و سطحهاي منحني شكل و غير متقارن از ويژگيهاي اساسي آن به شمار ميآيد. اينگونه فضاهاي سبز را به تقليد از اروپاييان پارك ميناميدند. نمونههايي از آنها كه در آغاز توسط اعيان و رجال مورد توجه قرار گرفتند و سپس در طراحي فضاهاي سبز عمومي مورد توجه قرار گرفتند، در نقشه تهران در دوره قاجار قابل مشاهده است. اين پاركهاي نخستين غالباً از لحاظ مالكيت و نحوه استفاده از آنها همانند باغها بودند.
از آغاز دوره پهلوي و همزمان با دگرگونيهايي اساسي و ساختاري در بافت و كاربريهاي شهري از يك سو و تغييراتي كه در ساختار واحدهاي مسكوني روي داد و منجر به كوچك شدن حياط و فضاي سبز آنها شد، موجب گرديد كه نوع جديدي از فضاهاي سبز شهري كه برخلاف پاركهاي نخستين كه مالكيت شخصي داشتند و غالباً براي استفاده عموم نبودند؛ براي استفاده مردم شهر و بهصورت عمومي طراحي و ساخته شوند که از لحاظ كالبدي نيز فاقد فضاهاي ساخته شده مانند باغها بودند.
کليدواژگان: باغ، باغ ايراني، باغ ـ مزار، باغ ارم، بهشت، بوستان، روضه، فضاي سبز