مواريث مكتوب و آثار قلمي حوزه تمدن آبي به طور پراكنده از پيش از دوره اسلام در يونان و برخي از كشورهاي شرقي (در كتاب هاي مربوط به عمليات فلسفه و كتيبه ها) پديد آمده و دامنه آن تا دوره معاصر گسترده شده است. در دوره تمدن اسلامي نيز، مواريث فرهنگي و تاليفات در حوزه تمدن آبي رشد فزايند ه اي داشته است و از قرن دوم هجري با تدوين آثاري هم چون كتاب المطر و كتاب المياه ابوزيد انصاري تا قرن چهارم و پنجم با تدوين كتاب انباط المياه الخفيه نباابوبكر كرجي ادامه يافته است. كتاب كرجي از برجسته ترين آثار تمدن آبي ايران محسوب مي شود هر چند قبل از آن نيز كتابي با عنوان القني و الانهار در دوره كاويان در زمينه احكام كاريزها تأليف و تدوين شده بود كه نشان از سابقه ايرانيان در تاليف اين گونه آثار داشت. از قرن پنجم تا قرن دهم هجري روند تاليف در باب آب، آب ياري، آب شناسي و كشاورزي در كنار ساير علوم متداول زمان دنبال مي شد و آثاري هم چون كتاب الافراح في باب الالواح، آثار احياي ماحيل الصبهانيين في رفع الما، رساله آب بخشي هرات، دوازده باب در علم فلاحت كتاب نتيجه الدوله يا سه رساله و دو اثر برجسته هروي به نام ارشاد الزراعه و رساله طريق قسمت آب قلب پديد آمد. از قرن دهم هجري به بعد تاليف و تدوين كتاب هاي مربوط به حوزه آب ياري و كشاورزي رونق بيشتري يافت و در دوره قاجار ده ها اثر به ويژه در علم فلاحت تاليف و ترجمه شد. اين مقاله در پي آن است كه به ترتيب تاريخي از قرون اوليه اسلامي آثار و تاليفات مربوط به تمدن آبي را شناسايي و معرفي نمايد و بنابراين مي تواند براي جويندگان مطالعات تمدن آبي راه گشا باشد.
کليدواژگان: آب ، آب ياري ، انسان شناسي تاريخي ، انسان شناسي روستايي ، تمدن آبي ، فنون سنتي ، كشاورزي