در ساختارهای سنتی، ادبیات محلّی نمایانگر ویژگیهای خاص فرهنگی و هویتی جامعه میباشد. این مقاله درصدد بررسی و شناسایی نمادهای فرهنگ و هویت قومی و ملّی در ادبیات محلی منطقه ممسنی از توابع استان فارس میباشد. هدف آن نشان دادن عناصر محوری و نمادین قومی و ملی در ادبیات محلی جامعه مورد مطالعه است. مطالعه به شیوة اسنادی و تحلیل محتوای کیفی ادبیات محلی سنتی و معاصر ممسنی انجام شده است. ادبیات سنتی موجود منطقه ممسنی، که به صورت شفاهی و سینه به سینه نقل میشود، در بعد محلی و قومی؛ ویژگی هایی چون شور و احساس، حماسه و رادمردی، سیمای طبیعت، مرثیه ها و سوگ سرودها را در بر دارند. ترکیب واژگان ادبیات محلی منطقه ممسنی به گونهای است که هویت محلی ویژهای را متبلور میسازد. این شیوه بروز هویت، تحت تأثیر عناصر و شرایط طبیعی است، به گونهای که نامهای طبیعی و محلی بسیاری در این ادبیات وجود دارد. این نام ها نشانگر ساختار اجتماعی، بومشناسی و حتی ابزارها و ادوات زندگی میباشند. در پیوند ادبیات محلی و هویت قومی و ملّی جامعة مورد مطالعه، نوعی تبارشناسی تاریخی عجین با حماسههای تاریخی(به ویژه ابزارهای حماسی) محلی و قومی و همچنین علاقه و گرایش ژرف به طبیعت را میتوان دنبال نمود. پیوند با سرزمین، اعم از سرزمین محلی و سرزمین ملّی که به عنوان یکی از نشانگرهای هویت در مطالعات جامعه شناختی شناخته می شود، در ادبیات محلی مردم ممسنی ژرف و فراگیر است. در هر دو دسته ادبیات محلی شامل ادبیات محلی گذشته و ادبیات محلی دهه های اخیر، نمادهایی از فرهنگ محلی و دلتنگی نسبت به عناصر و ویژگی های آن وجود دارد.
