موسيقي ساز عاشيقي توسط شخصي به نام «عاشيق» اجرا مي شود. عاشيق در فرهنگ مردم آذربايجان در اغلب عرصه هاي اجتماعي اين سرزمين حضوري خلاقانه دارد. او شاعر، آهنگ ساز، خواننده، نوازنده، هنرپيشه و داستان سراست. هنرمندِ مردمي بودن بزرگ ترين ويژگي يك عاشيق آذربايجان است. در اين مقاله با پژوهش كيفي و به شيوه تحقيق تركيبي (اسنادي، كتابخانه اي و ميداني) به بررسي موسيقي ساز عاشيقي آذربايجان در حوزه حماسه خواني و حماسه نوازي پرداخته شده است. بخش هاي مختلف اين مقاله عبارت اند از: آذربايجان و عاشيق ها، ويژگي شعر عاشيقي، جارچيان حماسه، «عاشيق قرباني» و حماسه او در جنگ چالدران، «ساري عاشيق»، «عاشيق خسته قاسم»، «عاشيق علي عسگر» و حماسه او در جنگ جهاني اول، «عاشيق مسكين اسدخياوي» و حماسه او در انقلاب مشروطه و تعدادي از عاشيق هاي بزرگ معاصر خصوصا نقش «عاشيق شهيد بشير شهرياري» در حماسه ي جنگ تحميلي عراق عليه ايران. در اين مقاله سعي شده مختصري به زندگي هنري اين عاشيق ها به همراه تحليل محتواي ادبيات حماسي در سروده ها و نواخته هاي آنها و نقش اين عاشيق ها در جنگ ها و انقلاب هاي دوره هاي ذكر شده پرداخته شود.
کليدواژگان: موسيقي، ساز (قوپوز)، عاشيق، حماسه خواني، حماسه نوازي